Upoznavanje raznorodnih aspekata svakodnevnog života u europskim i posebno talijanskim gradovima u razdoblju zrelog i kasnog srednjeg vijeka. Naglasak će biti na raznim aspektima života pojedinca i na oblicima njegova uključenja u različite zajednice unutar urbanih cjelina, to jest na obiteljskim, susjedskim, radnim, ekonomskim i društvenim odnosima. Izdvojit će se problematika karakteristična za različita razdoblja u životu pojedinca, od djetinjstva preko školovanja i uključenja u radne procese, braka i formiranja obitelji, do starenja i bolesti u gradskim sredinama. Uz prikaz svakidašnjih djelatnosti srednjovjekovnog gradskog stanovništva, pristupit će se rekonstrukciji prostora u kojima su se te aktivnosti odvijale i predmeta koji su se pritom koristili, uz pomoć likovnih materijala iz tog razdoblja; bit će prikazane obiteljske nastambe različitog tipa, obrtničke radionice, tekstilne manufakture, javni prostori i sanitarni aspekti gradske svakidašnjice, predmeti poput pokućstva, kuhinjskog pribora, odjeće i obuće, dječjih igračaka, školskih pomagala, obrtničkog alata, prvih strojeva u metalurgiji, proizvodnji tekstila i drugo. Kroz ovladavanje znanjima o prošlosti talijanskih gradova, njihove svakodnevice te civilizacijskih, svjetonazorskih i kulturnih tendencija, steći će se uvid u prošlost, kulturu i civilizaciju Apeninskog poluotoka talijanskog jezičnog izraza. Posebna će pozornost biti posvećena upoznavanju s različitim historiografskim pristupima i s metodama kulturne povijesti te razvijanju kritičkog odnosa prema povijesnim tekstovima i građi. Kolegij je također uvod u medievistiku i interdisciplinarna istraživanja za studente na preddiplomskoj razini.

1. Uvod: teme i metode. Izvori: književnost, likovnost i povijest.
2. Suvremeni imaginarij i stereotipi o srednjemu vijeku.
3. Povijest srednjega vijeka i kronologija. Historiografija i problemi konvencionalnosti i arbitrarnosti jezičnih znakova.
4. Kulturni kanali i ustanove u srednjemu vijeku: povijesno pamćenje i zaborav. Uloga Crkve i države u povijesti i kulturi srednjovjekovne Europe.
5. Vazalski odnosi i feudalizam. Različiti oblici političkog uređenja te odnosa podčinjenosti u srednjovjekovnoj Europi. Ekonomija i proizvodni odnosi u srednjemu vijeku.
6. Razvoj gradova u srednjovjekovnoj Europi i Italiji. Veze između razvoja trgovine i urbanizacije. Trgovački putovi u Europi i Sredozemlju u razdoblju srednjega vijeka. Talijanski komunalni sustav i urbanizacija. Gradsko stanovništvo i prenapučenost. Prostorne i funkcionalne cjeline i zajednice unutar gradskih zidina.
7. Rad u urbanim sredinama I. Obrtnički cehovi. Obrtnička radionica i profesionalne figure u radionici.
8. Rad u urbanim sredinama II. Tekstilne i druge manufakture u razvijenom i kasnom srednjem vijeku. Organizacija radnoga dana. Žene u svijetu rada.
9. Prvi kolokvij: ispitna pitanja 1-227.
10. Srednjovjekovna obitelj. Djetinjstvo u srednjovjekovnim gradovima. Od prvih godina života do školovanja. Djevojčice i djevojke.
11. Kućanstvo i svakodnevica. Različiti oblici gradskih nastambi: klasna i arhitektonska podjela srednjovjekovnog društva. Vatra i voda u gradu. Svakodnevni uporabni predmeti i pokućstvo. Odjeća. Prehrana.
12. Zdravlje i bolest u srednjemu vijeku. Njega djece. Najraširenije bolesti i uzroci smrti. Guba i kuga. Srednjovjekovne bolnice i medicinska praksa.
13. Srednjovjekovni izumi i otkrića I. Naočale. Staklena okna. Kamin. Nova gradska vrsta: mačka. Stol. Knjiga. Tisak. Arapske brojke. Anno Domini. Sat. Glazbene note. Korijeni bankarstva. Razbibriga i igre u srednjemu vijeku.
14. Srednjovjekovni izumi i otkrića II. Knjiga. Tisak. Arapske brojke. Anno Domini. Sat. Glazbene note. Korijeni bankarstva. Razbibriga i igre u srednjemu vijeku.
15. Drugi kolokvij: ispitna pitanja 228-440.

1. Studenti će ovladati različitim historiografskim pristupima.
2. Studenti će moći primijeniti razne metode kulturne povijesti.
3. Studenti će razviti kritički odnos prema povijesnim tekstovima i građi.
4. Studenti će se znati umjetničkim djelima - likovnim i književnim - kao povijesnim izvorima.

predavanja; prezentacije Power Point; analiza i interpretacija književnih i historiografskih tekstova te likovnih materijala; grupne seminarske rasprave; pojedinačna seminarska izlaganja; mentorstvo pri izradi seminarskog rada; kritička prezentacija historiografskih tekstova

seminarski rad, dva pisana kolokvija ili završni pisani ispit

1. Bezimeni Sijenac, Sconfitta di Monte Aperto (ulomak); Dino Compagni, Cronica (ulomci); Giovanni Villani, Cronica (ulomci); Bonvesin da la Riva, De quinquaginta curialitatibus ad mensam (odabrane strofe); Dino Compagni, Canzone del pregio; Bindo Bonichi, El calzolai’ fa ’l suo figliuol barbiere; Pieraccio Tedaldi, Ohmè, che io mi sento sì smarrito; Giovanni Boccaccio, Introduzione alla prima giornata del Decameron.
2. Serena Romano, Dal romanico al gotico, u Storia medievale, Donzelli, Roma 1998, str. 535-556.
3. Giovanni Cherubini, Il contadino e il lavoro dei campi, u L’uomo medievale, ur. Jacques Le Goff, Laterza, Roma – Bari 2000, str. 127-154.
4. Marc Bloch, Il problema dell’oro nel Medioevo, u Lavoro e tecnica nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 2001, str. 111-159.
5. Jacques Rossiaud, Il cittadino e la vita di città, u L’uomo medievale, ur. Jacques Le Goff, Laterza, Roma – Bari 2000, str. 155-200.
6. Aron Ja. Gurevič, Il mercante, u L’uomo medievale, cit., str. 273-317.
7. Giuseppe Petralia, Crescita ed espansione, u Storia medievale, Donzelli, Roma 1998, str. 291-318.
8. Marco Tangheroni, Il Mediterraneo bassomedievale, u Storia medievale, cit., str. 463-492.
9. Enrico Castelnuovo, L’artista, u L’uomo medievale, ur. Jacques Le Goff, Laterza, Roma – Bari 2000, str. 237-269.
10. Mariateresa Fumagalli Beonio Brocchieri, L’intellettuale, u L’uomo medievale, cit., str. 203-233.
11. Claudia Opitz, La vita quotidiana delle donne nel tardo Medioevo (1250-1500) – La lotta per il pane quotidiano: il lavoro femminile, u Storia delle donne, ur. Georges Duby i Michelle Perrot, sv. II, Il Medioevo, ur. Christiane Klapisch-Zuber, Laterza, Roma – Bari 2001, str. 362-377.
12. Françoise Piponnier, L’universo femminile. Spazi e oggetti, u Storia delle donne, ur. Georges Duby i Michelle Perrot, sv. II, Il Medioevo, ur. Christiane Klapisch-Zuber, Laterza, Roma – Bari 2001, str. 407-423.
13. Paulette L’Hermite-Leclercq, Le donne nell’ordine feudale (XI-XII secolo): I tre ordini, u Storia delle donne, ur. Georges Duby i Michelle Perrot, sv. II, Il Medioevo, cit., str. 285-309.
14. Bronislaw Geremek, L’emarginato, u L’uomo medievale, ur. Jacques Le Goff, Laterza, Roma – Bari 2000, str. 393-421.
15. David Herlihy, La famiglia nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 1999 (poglavlja Le trasformazioni avvenute alla metà e alla fine del Medioevo, str. 103-143; Ruoli domestici e sentimenti familiari del basso Medioevo, str. 145-167; Il sistema familiare nel tardo Medioevo, str. 169-200).
16. Philippe Contamine, L’organizzazione dello spazio privato: Secoli XIV-XV, u La vita privata dal feudalesimo al Rinascimento, ur. Philippe Ariès i Georges Duby, Laterza, Roma – Bari 2001, str. 360-397.
17. Diane Owen Hughes, Le mode femminili e il loro controllo, u Storia delle donne, ur. Georges Duby i Michelle Perrot, sv. II, Il Medioevo, ur. Christiane Klapisch-Zuber, Laterza, Roma – Bari 2001, str. 166-193.
18. Massimo Montanari, Alimentazione e cultura nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 1988 (poglavlja Mangiare gli animali, str. 35-62, Modelli di civiltà: il consumo di cereali, str. 124-146, Cibo e salute, str. 206-220).
19. Jacques Le Goff i Nicolas Truong, Il corpo nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 2005 (poglavlja Il percorso della vita, str. 75-89, Malattia e medicina, str. 89-105).
20. Reinhold C. Mueller, Epidemie, crisi, rivolte, u Storia medievale, Donzelli, Roma 1998, str. 557-584.
21. Ferruccio Bertini, Trotula, il medico, u Medioevo al femminile, ur. F. Bertini, Laterza, Roma – Bari 2001, str. 97-119.
22. Claude Thomasset, La natura della donna, u Storia delle donne, ur. Georges Duby i Michelle Perrot, sv. II, Il Medioevo, ur. Christiane Klapisch-Zuber, Laterza, Roma – Bari 2001, str. 56-87.
23. Marc Bloch, Lavoro e tecnica nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 2001 (poglavlja Avvento e conquiste del mulino ad acqua, str. 73-110; Le «invenzioni» medievali, str. 201-220; Come e perché finì la schiavitù antica, str. 221-263).
24. Michel Pastoureau, Medioevo simbolico, Laterza, Roma – Bari 2005 (poglavlje L’arrivo del gioco degli scacchi in Occidente. Storia di una acculturazione difficile, str. 247-268).
25. Jurgis Baltrušaitis, Il Medioevo fantastico. Antichità ed esotismi nell’arte gotica, Adelphi, Milano 2002 (poglavlje Ornamenti e cornici islamici, str. 103-127).
26. Georges Duby, I peccati delle donne nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 2000 (poglavlje L’amore, str. 93-137).
27. Philippe Ariès, Padri e figli nell’Europa medievale e moderna, Laterza, Roma – Bari 2006.
28. Alessandro Barbero i Chiara Frugoni, Dizionario del Medioevo, Laterza, Roma – Bari 2001.
29. Georges Duby, Il cavaliere la donna il prete. Il matrimonio nella Francia feudale, Laterza, Roma – Bari 1982.
30. Georges Duby, Donne nello specchio del Medioevo, Laterza, Roma – Bari 1995.
31. Georges Duby, Medioevo maschio. Amore e matrimonio, Roma – Bari 1988.
32. Edith Ennen, Le donne nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 1991.
33. Arsenio Frugoni, Incontri nel Medioevo, Il Mulino, Bologna 1979.
34. Chiara Frugoni, Medioevo sul naso. Occhiali, bottoni e altre invenzioni medievali, Laterza, Roma – Bari 2004.
35. Vito Fumagalli, Paesaggi della paura. Vita e natura nel Medioevo, Il Mulino, Bologna 1994.
36. Ludovico Gatto, Il Medioevo giorno per giorno, Newton Compton, Roma 2006.
37. Sergio Gensini (ur.), Viaggiare nel Medioevo, Pacini, Pisa 2000.
38. Johan Huizinga, Autunno del Medioevo, Sansoni, Firenze 1944.
39. Jean Leclercq, La figura della donna nel Medioevo, Jaca Book, Milano 1994.
40. Jacques Le Goff, Gli intellettuali nel Medioevo, Mondadori, Milano 1988.
41. Jacques Le Goff, Il meraviglioso e il quotidiano nell’Occidente medievale, Laterza, Roma – Bari 1983.
42. Henri Pirenne, Le città del Medioevo, Laterza, Roma – Bari 1971.
43. Eileen Power, Donne del Medioevo, Jaca Book, Milano 1999.
44. Jacques Rossiaud, La prostituzione nel Medioevo, Laterza, Roma – Bari 1984.

1. Talijanistika, sveučilišni preddiplomski jednopredmetni studij, 1., 3., 5. semestar
2. Talijanistika, sveučilišni preddiplomski dvopredmetni studij, 3., 5. semestar